Seri muhakeme ne demek? Seri muhakemeye tabi suçlar nelerdir? Seri muhakeme ne kadar sürer? Seri muhakemede beraat olur mu?

Fener Hukuk
4 Ara 2024
8 dakikada okunur

Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Usulü: Tanım ve Uygulama

Seri muhakeme usulü, 24 Ekim 2019 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak 7188 sayılı kanunun 27. maddesi ile yürürlüğe girmiştir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 250. maddesinde düzenlenmiştir. Diğer taraftan, basit yargılama usulü de yeni düzenlemelerle hukuk sistemimize girmiştir. 17 Ekim 2019 tarihinde 7188 sayılı kanun ile yürürlüğe giren bu usul, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 251. maddesinde yer almaktadır.

Her iki yargılama usulünün amacı, mahkemelerin iş yükünü hafifletmek, yargı süreçlerini hızlandırmak ve kamu düzenini yeniden tesis etmektir. Ancak bu usuller zorunlu değildir; şüphelinin rızası ile uygulanabilir. Yazımızda, seri muhakeme ve basit yargılama usulleri arasındaki farkları ve bu iki yöntemin pratikteki etkilerini ele alacağız.

Seri Muhakeme Usulü Nedir?

Seri muhakeme usulü, Cumhuriyet Savcısı tarafından yürütülen soruşturma sonucunda bazı suçlarda, kamu davasının açılmasına karar verilmediği durumlarda uygulanır. Şüphelinin, müdafi huzurunda bu usulü kabul etmesi şartıyla, savcının belirlediği ceza yarı oranında indirilerek mahkeme tarafından hüküm verilir. Bu yargılama usulü, şüphelinin rızasıyla ve tamamen gönüllü bir şekilde ilerlemelidir.

Zaman Bakımından Seri Muhakeme Usulü

Seri muhakeme usulü, 1 Ocak 2020 itibarıyla uygulanmaya başlamıştır. Bu tarihten önce kovuşturma aşamasına geçmiş ya da kesinleşmiş dosyalarda uygulanmaz. Ceza hukuku kurallarında, lehe olan düzenlemeler geçmişe etkili olabilirken, ceza muhakemesi kuralları ise hemen uygulanır. Seri muhakeme usulü de bu prensip doğrultusunda, 1 Ocak 2020'den sonra soruşturma aşamasında bulunan dosyalar için geçerlidir.

Seri Muhakeme Usulünün Uygulanma Şekli ve Savcının Rolü

Cumhuriyet savcısı, şüpheliye seri muhakeme usulünü teklif eder ve kabul beyanı alındığında süreç başlar. Seri muhakeme talepnamesi hazırlanır ve mahkemeye sunulur. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 250. maddesi uyarınca talep yazısında, şüphelinin kimliği, suçun niteliği, deliller ve suçun işlendiği zaman gibi unsurlar detaylı bir şekilde belirtilir.

Seri Muhakeme Usulünde Şüpheliye Teklif Sunulması

Şüpheliye zorla getirme kararı verilemez, zorlama yapılmaksızın teklif sunulur. Şüphelinin bu teklifi kabul etmesi için makul bir süre verilir; bu süre bir ayı geçemez. Ancak, bu süre uygulamada yargı sürecini uzatabilir. Müdafinin teklife dahil olması ve şüpheliyi bilgilendirmesi gerektiğinden, teklif sırasında da müdafi bulunmalıdır.

Seri Muhakeme Usulünün Uygulanmayacağı Durumlar

Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik gibi durumlarda seri muhakeme usulü uygulanamaz. Ayrıca, uzlaştırma ya da kamu davasının ertelenmesi gibi durumlar söz konusuysa da bu usul devreye girmez.

Basit Yargılama Usulü Nedir?

Basit yargılama usulü, 7188 sayılı kanunla hukuk sistemimize dahil olmuştur. Makul sürede yargılama ilkesine hizmet eden bu usul, duruşma yapılmaksızın yazılı savunmalarla hüküm verilmesine olanak tanır. Amaç, yargılama sürecini hızlandırmak ve mahkemelerin iş yükünü azaltmaktır.

Basit Yargılama Usulünün Uygulanma Alanı

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 251. maddesi, iki yıl veya daha az hapis cezasını gerektiren suçlarda ve adli para cezasını gerektiren durumlarda basit yargılama usulü uygulanabileceğini belirtir. Duruşma yapılmaksızın yazılı savunmalar alınarak karar verilir. Ancak, bu usulde sanığa sadece yazılı savunma hakkı tanınması adil yargılanma ilkesine aykırı olabilir.

Zaman Bakımından Basit Yargılama Usulü

Basit yargılama usulü, 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren kovuşturma aşamasına geçilmiş dosyalarda uygulanmaz. Ancak, Anayasa Mahkemesi kararı ile bu sınırlama iptal edilmiştir. Bu durumda, kovuşturma aşamasındaki dosyalar için de basit yargılama usulü uygulanabilecektir.

Hükmün Verilmesi

Basit yargılama usulünde, mahkumiyet kararı verildiği takdirde ceza dörtte bir oranında indirilir. Ayrıca, kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilir ya da ertelenebilir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı da verilebilir.

Basit Yargılama ve Seri Muhakeme Usulleri Arasındaki Farklar

Seri muhakeme usulü ve basit yargılama usulü, her ne kadar mahkemelerin iş yükünü hafifletmeyi amaçlasa da aralarındaki önemli farklar bulunur. Seri muhakeme usulünde, Cumhuriyet Savcısı aktif bir rol oynar ve şüpheliye öneride bulunur. Basit yargılama usulünde ise süreç daha çok yazılı belgeler üzerinden yürütülür ve savcının görüşüne başvurulmaz.

Sonuç

Seri muhakeme ve basit yargılama usulleri, ceza muhakemesi sistemimizin etkinliğini artırmayı ve yargılamaları hızlandırmayı amaçlamaktadır. Bu usullerin doğru ve zamanında uygulanması, adil yargılanma hakkını korurken yargı sürecini de daha verimli hale getirebilir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

1. Seri Muhakeme Ne Demek?

Seri muhakeme, savcılığın ceza yaptırımını belirlediği ve mahkemenin sadece denetleme işlevini gerçekleştirdiği hızlı bir yargılama usulüdür. Savcı, belirli suçlarda yeterli delile ulaştığında kamu davası açar ve bu usul uygulanır.

2. Seri Muhakeme Sicile İşler Mi?

Evet, seri muhakeme usulü sonucunda mahkumiyet hükmü verilirse (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması - HAGB uygulanmazsa), bu durum adli sicil ve arşiv kaydına işlenir.

3. Seri Muhakeme Kararını Kim Verir?

Seri muhakeme kapsamında mahkeme, savcının belirlediği cezayı denetleyip, kanuna uygunluk çerçevesinde hüküm kurar. Şüpheli, müdafii huzurunda teklifi kabul ettikten sonra karar verilir.

4. Seri Muhakemede Avukat Zorunlu Mu?

Evet, seri muhakeme usulü sırasında şüphelinin avukat (müdafi) huzurunda teklifi kabul etmesi zorunludur. Şüphelinin avukatı yoksa, istemi olmadan bir avukat görevlendirilir.

5. Seri Muhakemede İtiraz Edilirse Ne Olur?

Seri muhakeme kararına itiraz edildiğinde, mahkeme itirazı inceler. Eğer itirazı yerinde bulmazsa, en fazla 3 gün içinde itirazı incelemeye yetkili mahkemeye gönderir.

6. Seri Muhakeme Teklifi Kabul Edilmezse Ne Olur?

Seri muhakeme teklifi kabul edilmediğinde, soruşturma genel hükümlere göre devam eder ve savcı iddianame düzenler, ardından ceza davası açılır.

7. Seri Muhakeme Tekerrüre Esas Olur Mu?

Seri muhakemede verilen kararlar tekerrüre esas alınmaz, çünkü bu kararlar istinaf kanun yoluna tabi değildir ve itiraz sonucu kesinleşir.

8. Seri Muhakeme Usulü Para Cezası Nereye Ödenir?

Seri muhakeme usulünde verilen para cezaları, Vergi Dairesi'ne ödenir. Ödeme dekontu daha sonra Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosu'na teslim edilir.

9. Seri Muhakeme Hangi Hallerde Uygulanmaz?

Seri muhakeme, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik durumlarında uygulanmaz. Ayrıca şüpheliye ulaşılamayan durumlarda da bu usul devre dışı kalır.

10. Seri Muhakemede Ceza Ne Kadar İndirilir?

Seri muhakeme usulünde şüpheli, cezayı kabul ettiğinde temel ceza yarı oranında indirilir.

11. Seri Muhakemede Beraat Verilebilir Mi?

Seri muhakeme usulünde, savcının teklifi kabul edilirse beraat söz konusu olmaz. Şüpheli ceza indirimi alarak mahkumiyet hükmü alır.

12. Seri Muhakemeden Vazgeçilebilir Mi?

Şüpheli, seri muhakeme usulünden mahkeme hüküm kurana kadar vazgeçebilir. Bu durumda genel hükümlere göre dava devam eder.

13. Seri Muhakemede Ne Yapılır?

Seri muhakeme usulünde, savcılık tarafından önerilen cezai yaptırım şüpheli tarafından kabul edilirse süreç hızlıca tamamlanır ve ceza indirilir. Mahkeme sadece süreci denetler.

14. Seri Muhakeme Kesinleşmiş Dosyalara Uygulanır Mı?

Seri muhakeme usulü, kovuşturma evresine geçilmiş veya hükme bağlanmış dosyalara uygulanmaz.

15. Seri Muhakeme Kararına İtiraz Edilirse Ne Olur?

İtiraz edilen seri muhakeme kararını inceleyen hâkim, itirazı yerinde görmezse, yetkili mahkemeye sevk eder. İtiraz sonucu karar düzeltilebilir.

16. Seri Muhakeme Para Cezası Nereye Ödenir?

İlgili para cezası, Vergi Dairesi'ne ödenir ve ödeme dekontu Savcılık İnfaz Bürosu'na teslim edilir.

17. Seri Muhakemede Tekerrür Olur Mu?

Seri muhakemede verilen hükümler tekerrüre esas olmaz çünkü bu hükümler istinafa tabi değildir.

18. Seri Muhakeme Kalktı Mı?

Hayır, seri muhakeme usulü kaldırılmadı, ancak Anayasa Mahkemesi 2022'de bazı düzenlemeleri iptal etti. Kovuşturma evresine geçmiş veya hükme bağlanmış dosyalarda uygulanamayacağı karara bağlandı.

19. Seri Muhakeme Ne Kadar Sürer?

Seri muhakeme usulü hızlı bir süreçtir. Savcı tarafından teklifin kabul edilmesiyle süreç aynı gün içinde tamamlanabilir. Mahkemenin aynı gün hüküm vermesi durumunda yargılama tek bir günde sonuçlanır.

20. Seri Muhakeme Sicile İşler Mi?

Evet, seri muhakeme usulü sonucunda mahkumiyet hükmü verilirse, bu durum adli sicil ve arşiv kaydına işlenir.

21. Seri Muhakeme Usulü Hangi Suçlar İçin Uygulanır?

Seri muhakeme usulü, TCK’da belirtilen hafif suçlar için uygulanır. Örneğin; genel güvenliği kasten tehlikeye sokma, hakaret, tehdit gibi suçlar bu kapsamda değerlendirilir.

22. Seri Muhakemede Avukat Bulunması Zorunlu Mu?

Evet, seri muhakeme usulünde şüphelinin avukatı olması zorunludur. Şüphelinin avukatı yoksa kendisine barodan bir avukat görevlendirilir.

23. Seri Muhakeme Tekrar Suç İşlenirse (Tekerrür) Geçerli Mi?

Seri muhakemede verilen hükümler, tekerrüre esas alınamayacak kararlardır. İstinafa tabi olmadıkları için tekerrürdurumunda dikkate alınmaz.

24. Seri Muhakeme Ceza Miktarı Nasıl Belirlenir?

Seri muhakeme usulünde, savcı, suça ilişkin cezayı belirler ve bu cezadan yarı oranında indirim yapılır. Bu ceza, mahkeme tarafından denetlenir ve onaylanır.

25. Seri Muhakemeye İtiraz Edilirse Ne Olur?

İtiraz durumunda mahkeme, seri muhakeme kararını tekrar inceler ve gerekli görürse kararı düzeltebilir. İtiraz sonucu yeni bir değerlendirme yapılabilir.

26. Seri Muhakeme Teklifi Kabul Edilmezse Ne Olur?

Şüpheli, seri muhakeme teklifini kabul etmezse, savcılık tarafından soruşturma genel hükümlere göre devam eder ve ceza davası açılır.

27. Seri Muhakemede Ceza İndirimi Nasıl Yapılır?

Seri muhakeme usulünde şüpheli, cezayı kabul ederse belirlenen temel cezadan yarı oranında indirim uygulanır. Bu indirim, hızlı yargılama süreci nedeniyle yapılır.

28. Seri Muhakeme Usulü Neden Getirildi?

Seri muhakeme usulü, yargı yükünü hafifletmek, hızlı sonuç almak ve usul ekonomisini sağlamak amacıyla Türk hukuk sistemine dahil edilmiştir.

29. Seri Muhakeme Usulü Kalktı Mı?

Hayır, seri muhakeme usulü kaldırılmadı. Ancak, Anayasa Mahkemesi tarafından bazı düzenlemeler iptal edildi. Kovuşturma evresine geçmiş dosyalarda uygulanamaz.

30. Seri Muhakeme Kararına İtiraz Edilirse Ne Olur?

Seri muhakeme kararına itiraz edildiğinde, itiraz yetkili mahkeme tarafından incelenir ve gerekirse karar düzeltilebilir. Mahkeme kararı yerinde görmezse üç gün içinde itiraz incelemeye sevk edilir.

31. Seri Muhakemede Beraat Kararı Verilebilir Mi?

Seri muhakemede beraat kararı verilmesi mümkün değildir. Seri muhakeme usulü şüphelinin teklifi kabul etmesiyle suç sabit sayılır ve ceza indirimi yapılır.

32. Seri Muhakeme Usulü Ne Zaman Uygulanmaz?

Seri muhakeme usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik durumlarında uygulanmaz. Ayrıca, şüpheliye ulaşılamayan hallerde de bu usul devre dışı kalır.

33. Seri Muhakeme Kararını Kim Verir?

Seri muhakemede karar, Cumhuriyet savcısı tarafından belirlenir, mahkeme bu kararı denetler ve onaylar. Şüphelinin teklifi kabul etmesiyle ceza kararı verilir.

34. Seri Muhakeme Usulü Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Seri muhakeme usulü, hafif suçlar için hızlı yargılama yapılmasını sağlar. Seri muhakeme usulünde şüpheli daha az ceza almak için usulün uygulanmasına ilişkin teklifi kabul ederek savcılık makamı ile anlaşmaktadır. Bu süreç mahkeme tarafından denetlenmektedir. Savcı ve şüpheli arasındaki anlaşma mahkeme tarafından onaylandıktan sonra şüpheli, sanık olmadan mahkum olmaktadır.

Özür dilerim, eksik kalan soru-cevaplarınızı düzenleyip tamamlıyorum. İşte tam 50 soruya SEO'ya uygun olarak düzenlenmiş şekilde devam ediyorum:

35. Seri Muhakemede Teklif Edilen Cezayı Kabul Etmezsem Ne Olur?

Seri muhakeme teklifini kabul etmediğinizde, ceza davası genel usullerle görülür. Savcılık, suçun işlendiğine dair yeterli delil varsa kamu davası açar ve mahkeme süreci devam eder.

36. Seri Muhakeme Usulü Hangi Hallerde Uygulanmaz?

Seri muhakeme usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik durumları gibi özel durumlarda uygulanmaz. Ayrıca, şüphelinin belirlenen adreste bulunamaması ya da yurtdışında olması halinde de seri muhakeme uygulanamaz.

37. Seri Muhakeme Usulünde Avukat Zorunlu Mu?

Evet, seri muhakeme usulünde avukat bulunması zorunludur. Eğer şüphelinin avukatı yoksa, baro tarafından bir avukat atanır.

38. Seri Muhakemede Ceza İndirimi Nasıl Yapılır?

Seri muhakeme usulünde, savcının belirlediği cezadan yarı oranında indirim yapılır. Bu indirim, yargılama sürecinin hızlı olması amacıyla uygulanır.

39. Seri Muhakemeye Hangi Suçlar Dahildir?

Seri muhakeme usulü, hafif suçlar için geçerlidir. Örneğin, hırsızlık, tehdit, trafik güvenliğini tehlikeye sokma gibi suçlar bu kapsama girer.

40. Seri Muhakeme Ne Zaman Başlar?

Seri muhakeme usulü, savcının yeterli delil elde ettiği ve kamu davası açılmasına karar verdiği anda başlar. Şüpheli, bu teklifi kabul ederse süreç devam eder.

41. Seri Muhakemede Beraat Kararı Verilir Mi?

Hayır, seri muhakeme usulünde beraat kararı verilmez. Çünkü şüpheli, suçu kabul eder ve belirlenen ceza yarı oranında indirilir.

42. Seri Muhakemede Hangi Mahkemeler Yetkilidir?

Seri muhakeme usulünde Asliye Ceza Mahkemeleri yetkilidir. Savcı tarafından yapılan teklifin ardından, mahkeme bu cezayı denetler ve hüküm verir.

43. Seri Muhakemede Cezayı Kabul Etmek Mecburi Mi?

Hayır, seri muhakemede cezayı kabul etmek zorunlu değildir. Şüpheli teklifi reddederse, dava genel yargılama usulleriyle devam eder.

44. Seri Muhakeme Usulü Kapsamında Tekrar Suç İşlenirse Ne Olur?

Seri muhakemede verilen hükümler tekerrüre esas alınamaz. Yani bu hükümler, kişinin ileride tekrar suç işlemesi halinde dikkate alınmaz.

45. Seri Muhakeme Süreci Nasıl İşler?

Seri muhakeme sürecinde savcı suçun işlendiğine dair yeterli delil toplar, şüpheliye cezayı teklif eder. Şüpheli teklifi kabul ederse, mahkeme kararı denetler ve ceza yarı oranında indirilerek uygulanır.

46. Seri Muhakemede Karar Kesinleşir Mi?

Seri muhakeme usulünde verilen kararlar itiraz üzerine incelenir. Karar kesinleşmezse, itiraz sonucu karar düzeltilip tekrar incelenir.

47. Seri Muhakemede Verilen Cezaya İtiraz Edebilir Miyim?

Evet, seri muhakeme sonucunda verilen karara itiraz edilebilir. İtiraz durumunda, yetkili mahkeme kararı tekrar inceler ve gerekirse düzeltme yapılır.

48. Seri Muhakeme Dosyaları Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?

Seri muhakeme dosyaları hızlı sonuçlanır. Şüphelinin teklifi kabul etmesi durumunda süreç, aynı gün içinde tamamlanabilir.

49. Seri Muhakeme Usulünde Ceza Nerede Ödenir?

Seri muhakeme usulünde adli para cezası, Vergi Dairesi'ne ödenir. İnfaz Bürosu tarafından verilen yazıyla birlikte ödeme yapılır ve dekont, Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosu'na teslim edilir.