Instagram’a getirilen erişim engelinin hukuki çerçevesi

Instagram Erişim Engeli Getirilmesi ve Hukuki Süreçler

Türkiye’de sosyal medya platformlarına erişimin engellenmesi, zaman zaman kamuoyunda tartışmalara yol açan önemli bir konu olarak gündeme gelmektedir. Son dönemde, popüler sosyal medya platformu Instagram’a erişim engeli getirilmesi kararları, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun kapsamında, göre karar katalog suçlar nedeniyle değerlendirilmektedir. Bu yazıda, Instagram’a getirilen erişim engelinin hukuki çerçevesini ve bu çerçevede izlenebilecek yolları ele alacağız. Katalog suçlar olarak belirlenen ciddi suçlar arasında çocuk istismarı, intihara teşvik gibi önemli suçlar yer almaktadır.

5651 Sayılı Kanun ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Erişim Engelleme Kararları

5651 sayılı Kanun, Türkiye’de internet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele edilmesi amacıyla yürürlüğe konulmuştur. Bu kanun, internet içeriklerine erişimin engellenmesi, içeriğin çıkarılması gibi tedbirlerin nasıl uygulanacağını belirleyen hükümleri içermektedir. Kanun’un 8. ve 8/A maddeleri, özellikle erişim engelleme kararlarının dayandığı temel hukuki düzenlemeleri oluşturur. BTK'nın site bilgileri sorgulama (site information inquiry) menüsü, bu erişim kısıtlamalarının uygulanmasında resmi bir prosedür olarak kullanılır.

Madde 8 uyarınca, Türk Ceza Kanunu’nda belirtilen bazı suçlarla ilgili olarak, internet ortamında yapılan yayınların içeriğinin çıkarılması veya erişiminin engellenmesi kararı verilebilir. Bu suçlar arasında çocukların cinsel istismarı, müstehcenlik, fuhuş, kumar oynanması için yer ve imkân sağlama gibi ciddi suçlar yer almaktadır. Ayrıca, Atatürk aleyhine işlenen suçlar ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamındaki suçlar da erişim engelleme kararı gerektirebilecek nitelikte suçlar arasındadır.

Madde 8/A ise milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması gibi durumlarda gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhurbaşkanlığı veya ilgili Bakanlıkların talebi üzerine içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararının alınmasını düzenler. Bu tür kararlar, öncelikle Sulh Ceza Hakimliği’nin onayına sunulur ve onaylanmaması halinde tedbir kendiliğinden kalkar. Instagram gibi platformlar, olarak belirlenen düzenlemelere uymadığı durumlarda erişim kısıtlamaları ile karşılaşabilir.

Instagram Erişim Engeli: Hukuki Süreç ve İtiraz Yolları

Instagram’a getirilen erişim engeli, 5651 sayılı Kanun’un yukarıda belirtilen maddelerine dayanarak alınabilir. Bu karar, genellikle Sulh Ceza Hakimliği tarafından, belirtilen suçların işlendiği yönünde yeterli şüphe bulunduğu durumlarda verilir. Ayrıca, milli güvenlik veya kamu düzeninin korunması gibi sebeplerle de ilgili bakanlıkların talebi üzerine erişim engeli kararı alınabilir. BTK tarafından Instagram’a erişim engeli kararı alındığı ve bu kararın, platformun belirli 'katalog suçlar' ile ilgili yasalara uymaması nedeniyle alındığı öğrenilmiştir.

Erişim engeli kararının uygulanması, kararı alındığı öğrenilirken edinilen bilgilere göre, kararın bildirilmesinden itibaren en geç dört saat içinde gerçekleştirilmelidir. Kararın uygulanmaması durumunda içerik, yer ve erişim sağlayıcılarına idari para cezası uygulanabilir ve yetkilendirme iptali gibi ağır yaptırımlar söz konusu olabilir. Bakan Uraloğlu, Instagram yetkilileri ile yapılan toplantılarda, erişim engelinin kaldırılması ve Türk yasalarına uyum sağlanması konularında görüşmelerde bulunmuştur.

Erişim engeli kararı alındığı durumlarda izlenebilecek hukuki yollar şunlardır:

1. İtiraz: Kararın tebliğinden itibaren, erişim engeli kararına karşı Sulh Ceza Hakimliği’ne itiraz edilebilir. İtiraz süresi ve yöntemi, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre belirlenir. Instagram'a yönelik erişim engeli kararı alındığı öğrenilirken, bu kararın BTK tarafından 'katalog suçlar' ile ilgili düzenlemelere uyulmaması nedeniyle alındığı belirtilmiştir.

2. İçeriğin Kaldırılması: Erişim engeline konu olan içerik, eğer suç teşkil eden nitelikteyse ve kaldırılması mümkünse, içerik sağlayıcı tarafından kaldırılabilir. Bu durumda erişim engeli kararı kendiliğinden hükümsüz kalır. BTK'nın sorgulama menüsünden Instagram'a erişim ile ilgili yapılan sorgulamalar, erişim yasağının alınmasında önemli bir rol oynamıştır.

3. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru: Erişim engeli kararının ifade özgürlüğünü ihlal ettiğini düşünen bireyler, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunabilir. Anayasa Mahkemesi, ifade özgürlüğü gibi temel hakların ihlali konusunda kararlar verebilir.

4. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Başvurusu: Anayasa Mahkemesi’nin olumsuz karar vermesi durumunda, bu karara karşı AİHM’ye başvurulabilir. AİHM, ifade özgürlüğü ve bilgiye erişim gibi hakların ihlal edilip edilmediğini değerlendirir.

Sonuç

Instagram’a erişim engeli getirilmesi, 5651 sayılı Kanun kapsamında yer alan hükümler doğrultusunda uygulanabilir. Bu tür bir karar, özellikle milli güvenlik, kamu düzeni veya çocukların korunması gibi hassas konularda alınabilir. Erişim engeli kararlarına karşı itiraz ve hukuki başvuru yolları açıktır ve bu süreçlerde hak ihlali iddiası olanlar yargı mercilerine başvurabilir. Türkiye’de internet yayınlarıyla ilgili alınan kararlar, hem ulusal hem de uluslararası hukuk çerçevesinde değerlendirilmeye devam etmektedir. Bu açıklamalarla birlikte 2 Ağustos 2024 tarihinde BTK tarafından “INSTAGRAM” sosyal medya sitesine erişimin engellenmesi kararı verilmesi bakımından durum daha değişiktir. BTK’nın bu kararı almasının akabinde kanunda belirtilen süre içerisinde Mahkemeye başvurması ve mahkemeninde 48 saat içersinde bu başvuruya ilişkin karar vermesi gerekirdi eğer bu sürelerin dolmasına rağmen başvuru yapılmamış veya mahkemece karar verilmemiş ise BTK’nın almış olduğu erişim engeline ilişkin kararın kendiliğinden ortadan kalkması ve sitenin erişime açılması gerekmektedir. 6 Ağustos 2024 tarihi itibariyle sürelerin dolmasına rağmen henüz mahkemece verilmiş herhangi bir karar bulunmamasına rağmen erişim engeli devam etmektedir. Bu durumda kanunda herhangi bir itiraz ve denetim mekanizması öngörülememiş olup kanaatimizce bu hususta boşluk bulunmaktadır. Peki, Instagram ne zaman açılacak? Bu sorunun cevabı, yetkililer ve Instagram temsilcileri arasındaki görüşmelerin sonucuna bağlıdır.

Bu yazı, Instagram’a getirilen erişim engeli kararının hukuki dayanaklarını ve bu karara karşı başvurulabilecek yolları açıklamaktadır. Hak sahiplerinin yasal süreçleri yakından takip etmeleri, haklarının korunması adına önem arz etmektedir. Erişim engelinin ne zaman açılacak olduğu, sürecin nasıl ilerleyeceğine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.